සිංහලයන් කී රහත්වීම තුලින් බුද කෙනෙකු වී පැවැත්ම රැකීම හා හින්දූන් කී බුද්ධ කෙනෙකු වී අරහත් වී නිවන් දැකීමට යා යුතු මගවල් ගැන සරලව සිතා බලමු ((සිංහලකම හා හින්දුකම සසඳමු)

අද තරම් සිංහලයන් අසිංහල වී ඇති කාලයක් නැති තරම් ය. එය කොතරම් බරපතල ද කියනවා නම්, තමන්ගෙ ඉතිහාසය ලෙස දකින්නේ තමන්ගෙ පරම සතුරන් කියන ඉතිහාසයයි. තමන්ගේ ආණ්ඩුව ලෙස දකින්නේ තමන්ගේ ජාතිය නසා, රට අල්ලාගෙන පරයන් ගෙනවිත් සිංහල බිමේ රඳවා තම විනාශයට මංකැපූ ඉංග්‍රීසීන් තැනූ ආණ්ඩුවයි. බොහෝ ජාතීන් සමූළඝාතනය කල, මිනී මැරීමට, ජීවත්වන පරිසරය නැසීමට හිතූමතේ පවරාගත් අන්තනෝමතික ඉංග්‍රීසි නීතියට දණ නමති. ඉංග්‍රීසින්ට රට පාවා දීම ජන්මයෙන් උරුම වූ ඉංග්‍රීසීන් තැනූ ආණ්ඩුවේ පාලකයන් තමන්ගේ රට ජාතිය රකින දේශප්‍රේමී නායකයන් වී ඇත. ලෙඩට දුකට පතන්නේ ඉංග්‍රීසින් දෙන බෙහෙත් ය. ගුරා කියන ඕන දෙයක් බූරුවන් (මම බූරුවන්ට අපහාස කලේ සුදුසු වචනයක් නැති නිසා බව සපථ කරමි.) සේ එලෙසම කීමට හැකි එකා උගතා වන ඉංග්‍රීසි අධ්‍යාපනය ලබා දීමට ගේ දොර ඉඩකඩම් පමණක් නොව රටද උගස් තබන එක සුළු දෙයක් වී ඇත. මෙම උඩ යට මාරු වීම කොතරම් ද කියනවා නම් ඇත්තට ම කිසිදු සිංහල කියා දෙයක් නොකරන තරම් ය. කරන දෙයක් ඇත් නම් ඒ ද තේරුමක් නොදැන කරන්නකි. අඩු තරමින් සිංහල කියන වචනයේ තේරුමවත් දන්න එකෙක් නැත. එහෙත් තම ජාතිය කුමක් දැයි ඇහුවොත් සිංහලීස් යයි කියන අය ද ඇත. ඒ මදිවට රෙදිත් අදිති. මේ වෙනස කෙසේ වූවා දැයි බැලීම අනඟි උත්සාහයකි. අද ලියන්නේ/කියන්නේ තවත් එවැනි මහා පරිමාණ අනාගැනීමක් ගැන ය. ඒ බහුතරය සිංහලකම කියා හින්දුකම බදා ගෙන සිටීමයි. වෙනස ඇසට පෙනුනත් තේරුම් නොගනී. කණට ඇසුනොත් බීරන් සේ හැසිරේ. කිව්වොත් කියන එකා දේශද්‍රෝහි අසිංහල අවජාතකයෙකි. ඒ නිසාම දැන දැන කට පියාගෙන සිටින උන් ද ඇත. මගේ උත්සාහය ඇත්ත කියා සිහි ගැන්වීම ය. සැබැවින් ම මෙතරම් දුබලුන් සිංහල ජාතිය නියෝජනය කරනවාට වඩා වඳුරන් එයට සුදුසු නොවේ ද? දැන් සිංහලකම හා හින්දුකම අතර ඇති සම අසම බව හඳුනාගෙන, දෙජාතියේ ඇති ඉතා වැදගත් ලක්ෂණ වන, සිංහලයන් කී රහත්වීම තුලින් බුද කෙනෙකු වී පැවැත්ම රැකීම හා හින්දූන් කී බුද්ධ කෙනෙකු වී අරහත් වී නිවන් දැකීමට යා යුතු මගවල් ගැන සරලව සිතා බලමු.

සිංහලකම හා හින්දුකම:

සිංහලයන් හා හින්දූන් යනු ජාති දෙකක් බවට පත්වූ මානව ජන කොටස් දෙකකි. මා ජාතිය ලෙස හඳුන්වන්නේ, දිගු කලක් බාහිර බලපෑම් වලින් තොරව එකට ජීවත්වීම නිසා ඒකීය භාෂාවක් හා ඒකීය ජීවන රටාවක් ඇති ජන කොටසකට ය. දෙතැනක ජීවත් වූ ජාතීන්ට අයත් දෙදෙනෙකු හමුවූ විට වර්ග දෙකක සතුන් හමු වූවා වැනි ය.

ජීවිය බිහි කිරීම ගැන මම කලින් කීවෙමි. ඒ ගැන තවත් වැදගත් දෙයක් කිව යුතුය. ඊට කලින් ජීවිය යනු කිසිදු ආකාරයක ඕපපාතික වීමක් නැති, 200%ක් ම තමන් කරන කාර්යභාරය වෙනුවෙන් කැප වූ බිහිකිරීමක් බව මතක් කරමි. ඒ අතින් මිනිසා බිහිවීමට දායක වූ මානවයා හෙවත් තිරිසන් ගති ඇති ජීවියා බිහි වූයේ ද තමන්ට ගැලපෙන පරිසරයේ තමන්ගේ ජීවත්වීම තුලින් තම පැවැත්මත්, ඒ හරහා ජීව ලෝකයේ පැවැත්මට තමන්ගෙන් විය යුතු කාර්යයන් කිරීමටත් ය. මානවයා ඒ තත්ත්වයෙන් ගලවා විශේෂ ගතිගුණ දී දැනුම යොදා සුවිශේෂ තැනකට ගෙනා හැටි කලින් කීවෙමි. එසේ කිරීමට දායක වූ තොරතුරු මෙතෙක් කිසිවකු කියා නැති නිසා දැනට ඒ ගැන කතා නොකරමි. කෙසේ වෙතත් "දැනුම" ගැන ඵොන්සේකලා සිල්වලා මෑතකදී කල තර්ක දැක ඒ ගැන නැවත යමක් කිව යුතු යයි සිතමි.

උපතින් සියලු ජීවීන් තම තිරිසන් ජීවිතය ගෙන යාමට අවශ්‍ය දැනුම ලබාගන්නේ පාලනයකින් තොර ස්වාභාවික හැඟීම් හා බැඳුනු අංඟෝපාංඟ ක්‍රියා කරවීමෙන් ය. මේ සඳහා කිසිදු දැනුම දීමක් අවශ්‍ය නොවන බවත්, ඒ තිරිසන් ජීවිතය ගෙන යාමට අවශ්‍ය දැනුම කිසිදු ආකාරයකින් ගිලිහී නොයන බවත්, අතිවිශාල සංඛ්‍යාවක් වන ජීවී වර්ගයන් තහවුරු කරන්නේ, අළුතින් බිහිවන කිසිදු පැටියකු තම වර්ගයාට වඩා වෙනස් හැසිරීමක් නොපෙන්වන නිසා ය. නොඑසේ නම් ජීවත් වී පැවැත්ම රැකීමට නොහැකි උන් බිහිවිය යුතුයි නේ ද? මෙහි දී මා දැනුම ලෙස හැඳින්නුවේ ජීවත් වී පැවැත්ම රැකීමට අවශ්‍ය කරන ක්‍රියාකාරකම් එලෙස පවත්වාගෙන යාමට අවශ්‍ය හැකියාව දෙන දත්ත සබඳතා සමූහයට ය. උදාහරණ ලෙස කන බොන දේවල්, කරන නොකරන දේවල් මේ ක්‍රියාකාරකම් වලින් කොටසකි. ජීවිය රැකගෙන හානි සුවකර ගැනීම ද තවත් කොටසක් බව කිව යුතු ය.

ඉහත කී දැනුමට සහජ දැනුම යයි කියමු. එය අවතාරයෙන් හා දෙමව්පිය උරුමය තුලින් හිමි වේ. මිනිසාට මීට වඩා අමතර දැනුමක් ඇත. ඒ ස්වභාවයෙන්   කරන දෑ වැඩි දියුණු කිරීමටත් පාලනය කිරීමටත් අවශ්‍ය හැකියාව දෙන දැනුමයි. ඊට අමතර ව, ස්වභාවයෙන් නොකරන හෝ ස්වාභාවිකව නැති දෑ කිරීමේ හැකියාව ද දෙන දැනුම අප සතුය. දැනුම යනු දන්නකම ලෙස ද කිව හැක.

එසේ නම් මිනිසා සතු දැනුම මොකක් දැයි කියා බලමු. අප සතු දැනුම යනු වචන හා ඒ වචන යොදා සැකසුනු වැකි තුලින් පෙන්වන හැකියාව හෝ දන්නකම ලෙස නම් කල හැක. මෙහිදී "වෙන" දේවල් වෙන විදිය දැන ගැනීම ද, "කරන" දේවල් කරන විදිය දැන ගැනීම ද ලෙස දෙකට බෙදේ. ඊට වඩා එහා යන දැනුම මෙතන කතා නොකරමි. මෙහිදී "කරන" දේවල් කරන විදිය ගැන "වචන හා ඒ වචන යොදා සැකසුනු වැකි තුලින්" දෙන දැනුම  ක්‍රියාවෙන් මැනිය හැක. වචන හා ඒ වචන යොදා සැකසුනු වැකි අවබෝධ කරගත් හෝ තේරුම් ගත්තෙකුට එසේ කියන දෑ කල හැකි නම් එය අපි "ඇත්ත" ලෙස ගනිමු. එසේ නොවේ නම් වචන හා වැකි වැරදි ලෙස යෙදීම හෝ නොගැලපීම තුලින් "නැත්ත" ද සොයාගත හැක.

එහෙත් "වෙන" දේවල් වෙන විදිය දැන ගැනීමට කියන "වචන හා ඒ වචන යොදා සැකසුනු වැකි" වල ඇත්ත නැත්ත දැකීම කෙසේ කරමු ද? මේ බව තම උත්සාහයෙන් හෝ එවැනි අවබෝධ කරගැනීමේ හැකියාවන් ඇති අයගෙන් ඇත්ත නැත්ත දැකීමට උත්සාහ කිරීම මගින් සිදුවේ.  එකී සුවිශේෂ හැකියාවන් ඇති බුදලා හා බුද්ධලා ගැන කලින් ලිපියක කී නිසා නැවත නොකියමි. මෙහි දී ඊට වඩා වැදගත් යමක් කිව යුතු ය.

අප ජීවත් වන ලෝකය තුල කිසි දෙයක් ඕපාතික නොවන නිසා ඇත්ත හා නැත්ත ද ඉබේ සිදු නොවන, යම්කිසි නිශ්චිත රාමුවක් තුල විය යුතු ය. එනම් ඇත්ත බිහිකිරීමටත් ඊට සමානව නැත්ත බිහිකිරීමටත් කැප වූ ජීවී කොටස් සිටිය යුතුය. ඒකීය ජීවී ස්වරූපය නිසා එකම වර්ගයකට දෙවිදියකට ක්‍රියාකල නොහැකි බව පැහැදිලි වේ. වඩාත් පැහැදිළි ව කියනවා නම් ඇත්ත කියන එකෙකුට නැත්ත කිව නොහැක. එසේ කල විට ඒකා ඇත්ත කියන එකෙකු නොවේ. එසේම නැත්ත කියන එකා නැත්තෙන් නැසෙන නිසා, ජීවත්වීමත් පැවැත්මත් මත පදනම් වූ ජීවය රැක ගත යුතුයි නේ ද? එසේ නම් මෙයට ඇති ස්වාභාවික විසඳුම සොයමු.

ඇත්ත කීම ද නැත්ත කීම ද ජන්ම ගති ලෙස හැඳින්විය හැක. ස්වාභාවික දත්ත අනුව, ඇත්ත දැනුම සෙවීම සිංහලයන්ටත්, නැත්ත දැනුම හින්දූන්ටත් පැවරී ඇත. ඒ නිසා සිංහලකම ඇත්ත දැකීමටත් හින්දුකම නැත්ත දැකීමටත් සැකසුනු දෙකක් වීම අවශ්‍ය ය. දෙගොල්ලන් සැසඳූ විට මේ බව කදිමෙට ඔප්පු වේ. දෙගොල්ල දෙකොනේ ය. සිංහලයන් ජීවත්වීමට හා පැවැත්ම රැකීමට කැප වූ බව කතාවෙන් පමණක් නොව ක්‍රියාවෙන් ද තහවුරු වේ. එසේ ම හින්දූන් යනු ජීවිතය නැසීමටත් (නිවීමටත්), නැවත ඉපදීම නැති කිරීමටත් උපතින් ම කැප වී ඇති බව කතාවෙන් පමණක් නොව ක්‍රියාවෙන් ද තහවුරු වේ. එසේ කිරීමට වෙර දරණ හින්දූන් නොනැසී පැවතීම පුදුමයක් නොවේ ද? ඇත්තටම හින්දූන් නොනැසේ ද? නැත. උන්ගෙන් කොටසක් ජීවිතය නැසීමටත් (නිවීමටත්), නැවත ඉපදීම නැති කිරීමටත් ගොස් නැසෙනවා මය. වෙනසකට ඇත්තේ එකෙක් නැසෙන විට දෙන්නෙක් උපදී නම් අඩුවක් නොවීම ය. එසේ ම හින්දුකම තුල තමන් කියන දේ තමන්වත් නොපිළි පැදීම, අනුන් විශ්වාස නොකිරීම, හිතේ හැටියට පැත්ත මාරු කිරීම, පැති මාරු කිරීමට හැකිවීම, හොඳ නරක තමන්ට වාසි ලෙස අරුත් දැක්වීම වැනි සුවිශේෂ සහජ හින්දු ගති ගුණ හින්දුකමේ කොටසක් නිසා, නැත්ත සෙවීම තුලින් එහි ගිලී නැසීම වලකා ඇත. තමන් කියන දේ තමනුත් විශ්වාස නොකරයි නම්, තමන් බොරු කී පමණින්, ඉන් තමන්ට හානියක් නොවෙන බව සහතික නොවේ ද? ඇත්ත සොයන සිංහලයන්ට සහජයෙන් උරුම වූ සිංහලකම මීට සපුරා ප්‍රතිවිරුද්ධ ය. ඒ උන් ඇත්ත පමණක් සෙවීමට සැකසුනු නිසා ය. සිංහලකම ගැන මම කලින් කීවෙමි.

සිංහලයන් සොයා ගත් ඇත්ත යටවීමත් හින්දූන් සොයා ගත් නැත්ත උඩට ඒමත් සිදුවූයේ කලින් කලට දෙපැත්තටම හේත්තු වන දෙමළු නිසා බව කී දෙනෙක් දනී ද? සිංහල, දෙමළ, හින්දු යන කොටස් තුන අතර ඇති සම්බන්ධය ඉතා වැදගත් වූවත් තවම කීමට නුසුදුසු ය. කීවේ නම් තේරුම් ගැනීම කජු කෑම වැනි යයි දනිමි. කෙසේ වෙතත් දෙමළාගෙ කරෙන් හින්දූන් බිහිකල නැත්ත සොයා ගොස් මකබෑවෙන සිංහල උන් බේරාගැනීම මගේ ද උත්සාහය නිසා නැත්ත ගැන ද ඇත්ත ඇති සැටියෙන් කියමි.

ඇත්ත සොයමින් සිංහලයන් ඉදිරියට ගිය ගමන නැත්ත සොයා ගත් හින්දූන් තුලින් ආපස්සට ගොස් නැවත තිරිසන් බවට පත්වීම අද දැකිය හැකි සිදුවීමකි. එනයින් සිංහලකම ඇත්ත දැනුම දීමත් හින්දුකම නැත්ත දැනුම දීමත් කෙසේ නම් ජීවත්වීමටත් පැවැත්ම රැකීමටත් ඉවහල් වේ ද? මෙය දැනගත යුතුම ය. මිනිසා බිහි වූයේ දැනුම තුලින් ය. කෙසේ ඒ දැනුම දුන්නා දැයි කීවෙමි. ඊ ළඟට කෙසේ නම් එම දැනුම මිනිසාට අහිමි වේ දැයි දැන ගත යුතුය. එවිට එම නැතිවන මාර්ග වසා දැනුම රැක ගත හැකි නොවේ ද? එසේ නම් හින්දූන් කරන්නේ ද වැදගත් දෙයකි. සිංහලයන් ලෙස, හින්දූන් කල ඇත්ත නැත්තට හැරවීම කෙසේ කලා ද යන ඇත්ත දැකීමට මම මේ ලිපිය ලියමි. මෙහි දී සුවිශේෂ දෙයක් කිව යුතු ය. ඇත්ත සෙවීම ලෙහෙසි නැත. එහෙත් නැත්තක් කීම ඉතා පහසුය. ඒ නැත්ත යනු ඇත්ත මත යැපෙන පරපුටුවකු වීමයි. ඇත්ත නැත්ත කිරීම ඉතා ලේසි ය. ඇත්තේ එක වචනයක් හැලීම, කණපිට පෙර ලීම හෝ වෙන වචනයකින් ආදේශ කිරීම තුලින් ක්ෂණිකව නැත්ත බවට පත්වේ. හින්දූන් ඊටත් වඩා දක්ෂය. පිටු ගණන් හලති. අහපු දේ නොව හිතෙන දේ අහපු දේ වේ. උපමාව ගෙන කාරණය හලති. ජීවිතය නිවීම ද, පව් වතුරෙන් සේදීම ද එවැනි උපමා පිටමා කර ගැනීමකි (පිටමා යනු මගේ වදනකි). ඒ අනුව සිංහලයන්ට වැදගත් ඇත්ත නැත්ත හඳුනා ගැනීමට අවශ්‍ය දෙයක් ගැන දැන් කියමි.

හින්දූන් කී බුද්ධ කෙනෙකු වී අරහත් වී නිවන් දැකීම:

මම මුලින් ම, නැත්ත ගැන කතා කරමි. ඒ නැත්ත බිහිවීමට දායක වූ ඇත්ත මුලින් ම බිහිකලේ සිංහලයන් නිසා ය. එනයි අඩු තැන් පුරවා, උඩු යටි කුරු කර එතුලින් ඇත්ත ගොඩ නැගිය හැකි නිසා ය.

බුද්ධ කියන වචනය සිංහලෙන් බුද ලෙස කී වචනය තලා පෙලා විකෘර්ති කර සැදුවකි. එහෙත් බෞද්ධාකමිකයන්ට බුද ට වඩා බුද්ධ මහා තේජස් ඇති වචනයකි. බුද්ධට බුද යයි කීම හෙළා දකිති. එහෙත් හින්දූන් කියන බුද්ධලා බොහෝ ය. ඉන් චණ්ඩාෂෝක් ගෙ හිත දිනා ප්‍රසිද්ධ වූ සිදට් යනු එකල සිටි ප්‍රසිද්ධ (කුප්‍රසිද්ධ) බුද්ධලා හය දෙනෙකුගෙන් එකෙක් පමණි. සමහර බුද්ධලා ගැන කතා කිරීමද පිළිකුල් දනවන්නේ අශූචි මුත්‍රා බුදින උන් ගැන කීම පිළිකුල් නිසාය. කෙසේ වෙතත් අද සිංහල බෞද්ධයන් යයි කියමින් හඳුන්වන අය සතු කතා මත මෙය ලියමි.

ඊට ප්‍රථම තවත් ලෝකායන නීතියක් ගැන කියමි. මිනිසුන් ගත් විට ඒ තුල හැම එකාටම අනන්‍යතාවයක් ඇත. එසේම උන්ගේ දැනුම කාගේ දැයි හංවඩු ගසා ඇත. මෙලෙස ගලේ කෙටූ ලෙස ලියවී ඇත්තේ ඇයි දැයි කියා හෝ කාගේ වුවමනාවට දැයි සෙවීම කියවන අයට භාරයි. බුද බුද්ධ නොවන්නේ ද, සිංහලයන් බුදලාට බුද්ධලා යයි නොකියන්නේ ද මේ සුවිශේෂ අනන්‍යතාවය නිසා බව කියමි. එසේ නොවන්නට, හින්දූන් ද බුද යයි කීවේ නම් කෙසේ අච්චාරු වේ ද?


නිවන් දැකීම අරුත් නොදැන උපමාවක් පිටමාවක් කරගෙන කෙලපු හින්දු කෙප්පයකැයි මම කලින් කියා, එම නැත්ත බිහිවීමට මුල් වූ සිංහලයන් කී ඇත්ත කලින් පහදා දුනිමි. අද කතා කරන්නේ හින්දු විදියට අරහත් වීම ගැන ය. මෙහි දී මුළින් ඇත්ත මත නැත්ත බිහිවන හැටි බලමු. බුද වෙනුවට බුද්ධ කියා නොගෙන, සෘෂි වැනි නමක් යෙදුවේ නම් එය ඇත්තට නොබැඳේ. ඒ නම ගෙන "රහත්වීම" යෙදීම වෙනුවට "අරහත් වීම" තුලින් සුපුරුදු ස්වාභාවික සිංහල හින්දු ප්‍රවණතා එළි දැක්වේ. සිංහලයන් රහත් වීම තුලින් දැනුම ලබාගැනීමට උත්සාහ කලහ. රහත් හෙවත් රහ දත් හෙවත් රහස් දත් යනු අපට සහජයෙන් නොදෙන සැඟවුන දැනුම සොයා යාම ය. උදාහරණ ලෙස අප කවුද? කෙසේ බිහිවී ද? යනාදී දහසකුත් ප්‍රශ්ණ වලට පිළිතුරු සොයා ගැනීම ය. එසේ නම්, හින්දූන් අරහත්වීම තුලින් දන්න සියලු දේමත් නොදත්තකු වීමට උත්සාහ කරන බව එය ලබා ගැනීමට යන මගින් මොනවට පැහැදිළි වේ දැයි උන් කියන දෑ වලින් ම පෙන්වමි.

අරහත්වීමට යන අය මිනිස් ජීවිතය මහා දුකක්, ලෙඩක්, කරදරයක්, විනාශ කලයුතු දෙයක්, නැවත ලබා නොගත යුතු දෙයක්, යනාදී ලෙස පිළිකුල් කරති. මේ සිතිවිල්ල තුලින් ඉල්ලගෙන කන්නේ අප බිහිකරපු අයගේ හොම්බට ඇනීමකි. මෙතරම් සංකීර්ණ දෙයකට පයින් ගැසීම මොන තරම් කුපිත කිරීමක් දැයි කියනවා නම්, එසැනින් අපේ සිත අයත් අවතාරය ක්‍රියාවිරහිත වන්නේ යන්ත්‍රයක ආරක්ෂණ උපාංඟ විරහිත කරනවාටත් වඩා දරුණු ලෙස ය. එසේ කිව්වේ ප්‍රතිචාරය සිතාගත නොහැකි තරම් දරුණු නිසා ය. එතැන් සිට අවතාරය එම තැනැත්තා තලා පෙලා නොමග ඇර හිංසා කරවන්නේ සියතින් තම නැසුම ගැනීමටය. දැනුම මැරිලාය. අනුන්ගෙ දැනුමෙන් ද ඵලක් නැත. මේ බව අරහත්වීමට යන බෞද්ධයන්ගේ උරුමය බව සැබෑ ලොව දත්ත හෙළි කරයි.

අරහත්වීමට යන බෞද්ධයන් වන ගත වීම හෝ සොහොන් පලකට ගොස් තනි විය යුතු ය. අපට දැනුම එන ප්‍රධාන මගක් වන අප වටා සිටින උන්ගෙන් ඈත්වීම ඉතා වැදගත් දැනුම් සම්භාරයකට පයින් ගැසීමකි. තනිකම තුල සිත ගොළුවේ. මෙහි දී සොහොන් පලකට යාම ගැන කිව යුතුය. එදා මළවුන් නිකම් දමා එන්නේ සතුන්ට කෑමට ය. මළවුන්ගේ දුගඳ සියගත වෙළාගත් විට, කෙතරම් සිතීම නැසේ ද? එවැනි දුගඳක් ඇති විට සුළු ගණිත ප්‍රශ්ණයක් විසඳීමටවත් සිතක් තියෙනවා ද? මෙහි දී සිංහල ප්‍රජාවට ගැලපෙන ලෙස දෙමළුන් මැකූ අශූචි කෑම, මුත්‍රා බීම ගැන ද අමතක නොකල යුතු ය. සිංහලයන්ට අප්‍රිය වුව ද මගඵල ලබාගැනීමට ඒවා කෑ බී හින්දූන් ද සිටි බව අමතක නොකරන්න.

අරහත්වීමට යන බෞද්ධයන් කැළෑ ගත වීමෙන් මිනිසුන් කන බොන දෑ අහිමි වී ගහෙන් පොත්තෙන් ඇටෙන් යැපෙන විට මොළේ තිබුනොත් (දැනුම) දියවී නොයයි ද? නොකා නොබී මැරිච්ච කොල හපමින් පොතක් කියවා කොතරම් අවබෝධ වේ දැයි අවබෝධ කරගන්න. එයම කුසගින්නෙන් කර බලන්න.

අරහත්වීමට යන බෞද්ධයන් මුළු විශ්වයම තේරුම් ගැනීමට බඹයක් විතර උස තමන් තුලින් බැලිය යුතු ය. අප අප ගැන මොනවද දන්නේ? කිසිත් නොදැන තුලින් බලන විට, විශ්වය දිහා බලා, බාහිර පරිසරය දෙස බලා ලැබිය හැකි දැනුමත් නැතිව යයි. එය හිස් පිටුවක් කියවනවා වැනි ය. විශ්වය හා බැලූ විට මේ බඹය තුල කිසිත් නැති තරම් ය.

අරහත්වීමට යන බෞද්ධයන් හිඟමනින් යැපීම යනු තම උත්සාහයෙන් කෑමක් බීමක් සොයාගැනීමට ඇති දැනුම නොඑන ගමණක් යැවීම ය. හිඟමනින් යැපෙන එකෙකුට කවදාවත් එයින් මිදිය නොහැක. ශරීරය යනු ක්‍රියාවෙන් පැවතෙන, අක්‍රියාවෙන් නැසෙන දෙයකි. හිඟමනින් ගත නැසේ.

අරහත්වීමට යන බෞද්ධයන් ගිහි ගෙය හල යුතු ය. එනයින් දරු පවුලක් රැක බලා ගැනීමට අවශ්‍ය දැනුම නැසේ. එසේම නැවත ඉපදීමට තිත තැබේ. ඒ නැවත ඉපදීමට වන්නේ තමන්ගෙ උරුමය ඇති එකෙකුට නොව කාගෙ හෝ තැනකට රිංඟා ගැනීමට සිදුවන නිසාය. අනුන්ගේ ගෙට රිංඟූ හොරාට ගිය කල යන්නේමය. මේ ගැන නැවත ඉපදීම යටතේ කියන නිසා මේ ඇති ය.

පන්සිල් ගැනීම හා දවසට තුන් සැරයක් තෙරුවණ වැදීම තුලින් අරහත්වීමට යන බෞද්ධයන් පත්වන්නේ ගසට ළණුවෙන් බැදි සතාට යන කල ය. එකම දේ නැවත නැවත කීම සිතීමේ හැකියාව මරයි. ඕන වෙලාවක ඕන දේකට එකම සිහිවීම දැනුම නැසීමට කදිමය. තමන්ට තම මව් බස හැර වෙන බසකින් කියන දෑ විමතිය දනවන ප්‍රලාප පමණි.

අරහත්වීමට යන බෞද්ධයන් දන් පින් රැස් කල යුතුය. දන් යනු දීම ය. පින් යනු පිනවීම ය. තමන් සතු දෑ දීමෙන් අහිමිව හිඟමනට වැටේ. සිංහලයන් පිනවූයේ නෑ මිතුරන්ට කෑම බීම දීමෙනි. එහෙත් මිනිස්කම පිළිකුල් කරන අමනුෂ්‍යයන්ට, පිසාචයන්ට දීම යනු උන්ට අත වනා ගෙට ගැනීමකි. එවැන්නා දැනුමෙන් පිරිහී අමන අමනුෂ්‍යයන් සමඟ වාසයට හේතු වේ.

අරහත්වීමට යන බෞද්ධයන් කරන දෑ තව බොහෝ ය. ඒ සියල්ලම දැනුම අකා මකා දමන ක්‍රියා ය. ඉන් ප්‍රබලම ක්‍රියා භාවනා ය. විශේෂයෙන් ම හුස්ම ගැනීම පිට කිරීම මත ගෙතුනු භාවනාව යනු ගත සිත දෙකම නසන උත්සාහයකි. එසේ කිරීමෙන් සිතීමට ඇති හැකියාව ඵලක් නැති දෙයකට යෙදේ. හුස්ම ගැනීම යනු ගතේ ක්‍රියාවට අණූකූල ක්‍රියාවකි. එය උදුරාගත් විට ගතේ ක්‍රියා විකෘර්ති වී අකර්මණ්‍ය වේ. සැබැවින් ම ගත රවටා සිත මැරීමකි.

අරහත්වීමට යන බෞද්ධයන් මේ සියල්ලම කරන අතරේ මාර්ග ඵල ලබමින් ඉතා උසස් තත්ත්වයකට ළඟාවෙන බව තේරුම් ගනිති. එය උන් මුලා කර නැසීමට යැවීමක් යයි කියමි. වරෙක බෞද්ධයකු තමා කෙතරම් සිත දියුණු කරගත් අයෙක් දැයි කීවේ මදුරුවන් කෑවත් හැඟීමක් නැති බව කියමිනි. මගේ කටට ආ කුණු හරුප නොකියා, ඔය හැකියාව ගමේ පොල් කඩන උන්ට ද ඇතැයි කීමි. සැබැවින් ම අරහත්වීමට යන බෞද්ධයන් සියලු දෙන අරහත් වන්නේම ය. හිඟනුන්ට, මිනිස්කම පිළිකුල් කරන උන්ට දන් පින් (දීම පිනවීම) කර, දෙවියන්ට ඒ පින් අණුමෝදනා කිරීම තරම් බෞද්ධයන් කරන අමනකමක් නැත. අනිවාර්ය දේවකෝපයට අත වැනීමකි. අරහත්වීමට යන බෞද්ධයන් තම හැකියාවන් අතරට "දිවැසින් දැකීම" ද අයත් ය. දැනුම නැසූවන්ට ඕන කෙප්පයක් දිවැසින් දැකීම අරුමයක් නොවේ. මේ අය සැබෑ දිවැසින් දැකීම දනී නම් සියතින් නැසිය යුතුය. මෙවැනි අය (අරහත් වූවන්) සතුන් අතර ද නැත. මේ කීවා ඇති යයි සිතුනේ මිනිස්කමට නිගා කරන උන් ලෝ දියෙන් අළු දූවිළි කරමි යයි සිතුනු නිසා ය.

සිංහලයන් කී රහත්වීම තුලින් බුද කෙනෙකු වී පැවැත්ම රැකීම:

මේ ගැන යමක් කිව යුතු දැයි තවම සිතමි. කෙසේ වෙතත් හින්දූන් බිහි කල නැත්තට දායක වූ ඇත්ත මෙතුලින් දැකිය හැක.

කාලය මද නිසාත් සිංහලකම ඇති බව තහවුරු විය යුතු නිසාත් පසුවට කල් තබමි.